Folik asit, özellikle de takviye edici gıdalar ve hamile sağlığı söz konusu olduğunda sık sık adını duyduğumuz bir bileşen. Bu yazımızda, size vücutta önemli fonksiyonlara katkı sağlayan bu vitaminden, faydalarından ve eksikliğinde ortaya çıkabilecek belli başlı sağlık problemlerinden bahsedeceğiz.
Folik asidi anlatmaya başlamadan önce, zaman zaman bu bileşen ile karıştırılabilen folata kısaca değinelim.
Not: Bilgilendirme amacı ile çeşitli kaynaklardan derlenerek hazırlanmış olan bu yazı, bir doktor görüşü/tavsiyesi olarak alınmamalıdır. Herhangi bir takviye gıda kullanmadan önce doktorunuza danışmanız tavsiye edilmektedir.
Folat, doğal ürünlerde bulunabilen bir B vitamini türüdür; B9 vitamini olarak da bilinir. Sebze, meyve, yumurta, baklagiller gibi farklı tür besinlerde bulunabilen folatın, vücutta DNA ve RNA üretmek, karbonhidratları enerjiye çevirmek, kırmızı ve beyaz kan hücrelerinin oluşumuna katkıda bulunmak gibi önemli işlevleri vardır.
Folik asit, folatın/B9 vitamininin sentetik türüdür. Doğal yiyeceklerde bulunmayan bu vitamin, çoğunluklu olarak takviye edici gıdalarda, ya da vitaminler ile zenginleştirilmiş mısır gevreği, unlu mamuller gibi besinlerde bulunabilir.
Yazının geri kalanında bahsedeceğimiz pek çok faydası olan, özellikle de hamile kadınlar ve bebeklerinin sağlığı için önem taşıyan folik asit, çoğunlukla kandaki folat seviyesi düşük olan kişilerin bu vitamini alabilmesi için tercih edilir. Günümüzde her yaştan pek çok insan sağlıklı ve dengeli beslenmeyi ihmal ettiğinden, vücuttaki folat eksikliğini folik asit takviyesi ile kapatmaktadır. Hatta bu nedenle aralarında ABD ve Kanada’nın da bulunduğu pek çok ülkede, belli başlı besinlere piyasaya sürülmeden önce folik asit takviyesi yapılmaktadır.
Folik asit, insan vücudunun gelişimi/normal şekilde fonksiyon göstermesi için önemli bir vitamindir. Vücutta DNA ve RNA’nın sentezlenmesi, hücre gelişimi gibi fonksiyonlarda rol oynar. Aynı zamanda kas ağrıları, hafıza kaybı, uyku problemleri, yaşlılığa bağlı duyma kaybı gibi problemlerin tedavi sürecinde destek olarak da kullanılır.
Folik asit, hamile kadınların sağlıklı bir hamilelik süreci geçirmesi, ve anne karnındaki bebeğin gelişimi için de son derece önemlidir. Gebelik sürecinde folik asit eksikliği yaşanması sık görülen bir durumdur. Bu yüzden, bebek sahibi olmayı planlayan kadınlara, genellikle hamile kalmayı düşündükleri zamandan 3 ay öncesinden itibaren takviye gıda almaları tavsiye edilmektedir.
Folik asit, düşük yapma riskini azaltmasının yanı sıra, anne karnındaki bebekte ortaya çıkabilecek doğumsal gelişim bozukluklarının ve “nöral tüp defekti” ismiyle bilinen beyin/omurilik probleminin ortaya çıkmasını engellemek için de önerilmektedir.
*B12, folik asidin vücuttaki emilimini artırdığından, bu iki vitamin bir arada alındığı zaman daha etkili sonuçlar alınabilmektedir.
Vücutta yeteri kadar folat bulunmaması halinde, kişilerde birden fazla sağlık problemi ortaya çıkabilir. Folik asit eksikliğinin belli başlı etkileri/belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
• Depresyon riskinin artması,
• Hafıza problemleri,
• Uzun vadede kemik yoğunluğunun azalması riski,
• Enerji kaybı/yorgunluk,
• Nefes darlığı…
Bunlara ek olarak, yukarıda da bahsettiğimiz gibi, hamile kadınlarda bu vitaminin yeterli miktarda alınmaması, düşük riskini ve bebekte doğumsal gelişim bozuklukları ortaya çıkması ihtimalini artırabilir.